ĐỀ CƯƠNG THAM KHẢO ÔN TẬP MÔN LỊCH SỬ 8
HỌC KÌ II – NĂM HỌC 2018- 2019
A. LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
Câu hỏi: Tìm hiểu một số công trình kiến trúc trước và sau 1975, nét văn hóa đặc trưng của Thành phố HCM
- Công trình kiến trúc trước 1975 ở Sài Gòn: Dinh thống nhất, nhà thờ Đức Bà, bưu điện…
- Công trình kiến trúc sau 1975 ở Sài Gòn: Tòa nhà Bitexco, hầm Thủ Thiêm, kênh Nhiêu Lộc…
* Nét văn hóa đặc trưng của Thành phố HCM?
- Đặc trưng văn hóa TpHCM thể hiện rất rõ hai yếu tố: “tính hội tụ và tính lan tỏa”.
+ Hội tụ: là sự đa dạng về văn hóa, tín ngưỡng, phong tục, tập quán của người dân nhiều vùng miền nhưng lại thống nhất trong tinh thần đoàn kết, đồng lòng vì một tương lai tốt đẹp và sự phát triển của thành phố.
+ Lan tỏa: mạnh mẽ, nhiều chương trình, công trình có ý nghĩa xã hội cao được khởi phát từ thành phố đã trở thành phong trào xã hội rộng lớn của cả nước như: xóa đói giảm nghèo, nhà tình nghĩa – nhà tình thương…
B. LỊCH SỬ VIỆT NAM
1. Các phong trào yêu nước chống Pháp cuối TK XIX
- Phong trào Cần Vương (1885-1896): Ngày 13/7/1885 nhân danh vua Hàm Nghi, Tôn Thất Thuyết ra “ Chiếu Cần Vương” , kêu gọi văn thân, nhân dân giúp vua cứu nước
Diễn biến: Chia 2 giai đoạn
* Giai đoạn 1: 1885-1888, phong trào bùng nổ khắp cả nước
* Giai đoạn 2: 1888-1896, qui tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn (Ba Đình, Bãi Sậy, Hương Khê)
- Khởi nghĩa Yên Thế (1884- 1913) có thời gian kéo dài nhất, quyết liệt nhất và ảnh hưởng sâu rộng.
=> Nhận xét phong trào vũ trang chống Pháp cuối thế kỷ XIX
+ Mục tiêu: Chống đế quốc, chống phong kiến
+ Lãnh đạo: Văn thân, sĩ phu yêu nước
+ Tính chất: yêu nước dưới ngọn cờ phong kiến
2. Trào lưu cải cách Duy tân nửa cuối thế kỷ XIX
a) Hoàn cảnh: Thực trạng đất nước ngày càng khủng hoảng, nguy cơ mất nước đến gần, xuất phát từ lòng yêu nước thương dân, một số quan lại, sĩ phu thức thời đã mạnh dạn đưa ra những đề nghị cải cách.
b) Nội dung cải cách
* Trần Đình Túc, Nguyễn Huy Tế xin mở cửa biển Trà Lý (Nam Định)
* Đinh Văn Điền đề nghị đẩy mạnh việc khai khẩn ruộng hoang, phát triển buôn bán, chấn hưng quốc phòng.
* Viện Thương Bạc đề nghị mở 3 cửa biển miền Bắc, miền Trung
* Nguyễn Trường Tộ đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển thương nghiệp, tài chính, mở rộng ngoại giao và phát triển giáo dục…
* Nguyễn Lộ Trạch đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí…
c) Nguyên nhân những đề nghị cải cách không thực hiện được
Do triều đình nhà Nguyễn bảo thủ, không thích ứng với hoàn cảnh, không chấp nhận sự thay đồi, từ chối mọi sự cải cách, kể cả những cải cách có khả năng thực hiện
d) Ý nghĩa: Tấn công vào những tư tưởng lỗi thời, bảo thủ; phản ánh trình độ nhận thức mới của người dân.
3. So sánh hai xu hướng cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh
|
Nội dung
|
Phan Bội Châu
|
Phan Châu Trinh
|
|
Biện pháp
|
Đánh đuổi giặc Pháp, khôi phục Việt Nam độc lập
|
Vận động Duy tân với nhiều hình thức phong phú (mở trường, diễn thuyết, cổ động …)
|
|
Chủ trương
|
Chủ trương bạo động, dựa vào Nhật để đánh đuổi Pháp
|
Chủ trương ôn hòa và công khai, dựa vào Pháp để lật đổ phong kiến
|
|
Hạn chế
|
Chưa có đường lối cách mạng đúng đắn, chưa nhận rõ bản chất kẻ thù
|
Chưa có đường lối cách mạng đúng đắn, chống Pháp bằng ôn hòa, vận động
|
4. Những biến chuyển trong xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX?
+ Giai cấp địa chủ phong kiến: đã đầu hàng và trở thành chỗ dựa, tay sai cho thực dân Pháp. Tuy nhiên, có một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ có tinh thần yêu nước.
+ Giai cấp nông dân: số lượng đông đảo, bị áp bức bóc lột nặng nề nhất, họ sẵn sàng hưởng ứng, tham gia cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc. Một bộ phận nhỏ mất ruộng đất phải vào làm việc trong các hầm mỏ, đồn điền.
+ Tầng lớp tư sản: có nguồn gốc từ các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công, chủ hãng buôn... bị chính quyền thực dân kìm hãm, tư bản Pháp chèn ép.
+ Tiểu tư sản thành thị: cũng là tầng lớp mới xuất hiện, bao gồm chủ các xưởng thủ công nhỏ, cơ sở buôn bán nhỏ, viên chức cấp thấp và những người làm nghề tự do. Họ có trình độ học vấn, nhạy bén với thời cuộc,... nên sớm giác ngộ và tích cực tham gia các phong trào cứu nước.
+ Giai cấp công nhân: phần lớn xuất thân từ nông dân, làm việc trong các đồn điền, hầm mỏ, nhà máy, xí nghiệp,... lương thấp nên đời sống khổ cực. Đây là giai cấp có tinh thần đấu tranh mạnh mẽ chống đế quốc, phong kiến.
5. Hoạt động của Nguyễn Tất Thành sau khi ra đi tìm đường cứu nước?
a/ Hoàn cảnh
- Các phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX đều bị thất bại.
- Thực dân Pháp đàn áp, bóc lột tàn bạo nhân dân ta
- Trong bối cảnh đó, Nguyễn Tất Thành đã quyết định ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc.
b/ Những hoạt động chính
- Ngày 5 - 6 - 1911, từ bến cảng Nhà Rồng, Người ra đi tìm đường cứu nước.
- Năm 1911-1917, sau hành trình kéo dài 6 năm, qua nhiều nước ở châu Âu, châu Mĩ, châu Phi,... đến năm 1917, Người từ Anh trở về Pháp, tham gia hoạt động trong Hội “những người Việt Nam yêu nước ở Pa-ri”.
- Người tích cực tham gia hoạt động trong phong trào công nhân Pháp và tiếp nhận ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.
- Từ khảo sát thực tiễn, Người đã đúc kết thành kinh nghiệm rồi quyết định đi theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin.
c/ Kết luận: Những hoạt động bước đầu của Nguyễn Tất Thành là điều kiện quan trọng để xác định con đường cứu nước đúng cho dân tộc.
d/ Hướng đi của Người có gì khác so với các nhà yêu nước chống Pháp trước đó?
Mặc dù rất khâm phục tinh thần yêu nước của các vị tiền bối nhưng Nguyễn Tất Thành không tán thành con đường cứu nước của sĩ phu yêu nước.
- Nguyễn Tất Thành đi sang phương Tây (nước Pháp) để tìm hiểu vì sao nước Pháp lại thống trị nước mình và thực chất của các từ "tự do bình đẳng, bác ái" để từ đó xác định con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc.
- Người đi vào cuộc sống của những người lao động, tìm hiểu họ và gắn kết họ lại với nhau.
- Người đề cao học tập và lí luận, ở đây Người đã bắt gặp chủ nghĩa Mác Lê nin từ đó tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc - con đường cách mạng vô sản.
---CHÚC CÁC EM HỌC TỐT---