KIẾN THỨC CẦN THIẾT:
Để học bài này, học sinh cần những kiến thức sau:
- Kĩ năng phân tích biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa ở đới lạnh.
- Kĩ năng đọc lược đồ các kiểu môi trường.
NỘI DUNG GHI CHÉP:
1. Đặc điểm môi trường:
- Đới lạnh nằm trong khoảng từ hai vòng cực đến hai cực.
- Đới lạnh có khí hậu vô cùng khắc nghiệt.
- Mùa đông rất dài, hiếm khi thấy Mặt Trời và thường có bão tuyết dữ dội.
- Nhiệt độ trung bình luôn dưới -100C, thậm chí xuống đến -500C.
- Mùa hạ thật sự chỉ dài 2-3 tháng, nhiệt độ có tăng lên nhưng cũng ít vượt quá 100C.
- Mưa rất ít, phần lớn dưới dạng tuyết rơi (trừ mùa hạ).
2. Sự thích nghi của thực vật và động vật với môi trường:
- Thực vật chỉ phát triển được vào mùa hạ ngắn ngủi. Cây cối còi cọc, thấp lùn, mọc xen lẫn với rêu, địa y.
- Động vật thích nghi được với khí hậu lạnh nhờ có lớp mỡ dày (hải cẩu, cá voi …), có lớp lông dày (gấu trắng, cáo bạc, tuần lộc …) hoặc bộ lông không thấm nước (chim cánh cụt).
- Thường sống thành đàn đông đúc để bảo vệ và sưởi ấm cho nhau. Một số loài dùng hình thức ngủ đông để đỡ tiêu hao năng lượng, số khác di cư đến nơi ấm áp để tránh cái lạnh giá buốt trong mùa đông.
BÀI TẬP RÈN LUYỆN:
Bài tập 1: Tính chất khắc nghiệt của khí hậu đới lạnh thể hiện như thế nào?
Bài tập 2: Giới thực vật và động vật ở đới lạnh có gì đặc biệt?
Bài tập 3: Đoạn văn sau đây mô tả cuộc sống trong ngôi nhà băng của người I-nuc (E-xki-mô). Cho biết người I-nuc đã thích nghi với mùa đông giá lạnh như thế nào?
“Cuộc sống trong ngôi nhà băng thật chẳng tiện nghi chút nào nhưng con người vẫn phải sống cho qua mùa đông giá lạnh từ -300C đến -400C. Nhà băng là nơi cư trú tốt nhất cho người I-nuc, các chú chó và lương thực của họ. Nhờ có ngọn đèn mỡ hải cẩu thắp liên tục, nhiệt độ trong nhà luôn duy trì từ 00C đến 20C. Vào nhà, người ta phải cởi bỏ bộ quần áo khoác ngoài bằng da và lông thú đã lạnh cứng lại, để tránh băng tan làm ướt người. Cơ thể cần luôn khô ráo mới chống được cái lạnh. Đối với chúng tôi, điều đáng sợ nhất trong ngôi nhà là sự hỗn tạp của hơi người, mùi thịt cá tươi, mùi lông chó, mùi mỡ hải cẩu cháy và mùi bếp núc. Trên trần chỉ có một lỗ thông hơi nhỏ cho cả ngôi nhà đông đúc, lối ra vào đã bị đống quần áo nút kín lại”.
Bài tập 4: Tại sao lại nói đới lạnh là vùng hoang mạc lạnh của Trái Đất?
CHUẨN BỊ BÀI HỌC SAU:
Nhiệm vụ học sinh cần chuẩn bị cho bài học sau:
- Học bài 21: “Môi trường đới lạnh”.
- Xem bài 22: “Hoạt động kinh tế của con người ở đới lạnh”.
- Làm bài tập 4 trang 70 SGK.