¤ Đặt vấn đề:
+ Lực là gì? Kí hiệu của lực?
+ Cách xác định phương và chiều của lực? Các lực khác nhau có phương và chiều giống hay khác nhau?
+ Thế nào là hai lực cân bằng?
- Bài học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm của lực, cách xác định phương và chiều của lực và khái niệm về hai lực cân bằng.
CHỦ ĐỀ 6
LỰC - HAI LỰC CÂN BẰNG
¤ Chuyển ý: Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm của lực
I. Lực
1. Một số hiện tượng
Hoạt động 1:
- GV cho HS quan sát hình 6.2 trang 32 trong SGK.
+ Vì sao xe cùng với người ngồi trên xe chuyển động được?
- HS trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 1
+ Xe và người ngồi trên xe chuyển động được nhờ ngựa kéo.
Hoạt động 2:
- GV cho HS quan sát hình 6.3 trang 32 trong SGK.
+ Vì sao các vận động viên cùng với chiếc ván chuyển động được trên mặt nước?
- HS trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 2
+ Không khí chuyển động tạo thành gió đẩy vào cánh buồm, làm cho buồm, ván và người chuyển động.
Hoạt động 3:
- GV chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm: thanh nam châm và con bướm được cột cố định vào một cái hộp bằng một sợi chỉ.
- GV tiến hành thí nghiệm: đưa thanh nam châm lại gần con bướm
- HS quan sát thí nghiệm và nhận xét hiện tượng.
- HS trả lời Nhận xét của Hoạt động 3
+ Bướm bị hút về phía thanh nam châm.
Hoạt động 4:
- Từ các hiện tượng trên, rút ra kết luận khái niệm về lực.
2. Kết luận
- GV cho HS ghi bài:
" Khi vật này đẩy hoặc kéo vật kia, ta nói vật này tác dụng lực lên vật kia. Kí hiệu của lực : F ".
¤ Chuyển ý:
- Lực có phương và chiều như thế nào? Các lực khác nhau có phương và chiều giống hay khác nhau.
- Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vấn đề này trong phần tiếp theo.
II. Phương và chiều của lực
Hoạt động 6
- GV tiến hành thí nghiệm với dụng cụ như trong thí nghiệm của Hoạt động 3
+ Đặt thanh nam châm ở các vị trí khác nhau quanh nơi cột con bướm.
- HS quan sát và trả lời câu hỏi.
+ Khi bướm bị hút về phía nam châm, phương của dây treo con bướm có như nhau hay không?
- HS trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 6
+ Khi đặt thanh nam châm phía trên, bướm ở vị trí có dây treo thẳng đứng, ta nói nam châm tác dụng lên bướm một lực nâng có phương thẳng đứng, chiều từ dưới lên.
+ Khi đặt thanh nam châm bên phải, bướm ở vị trí có dây treo gần như nằm ngang, ta nói nam châm tác dụng lên bướm một lực kéo có phương ngang, chiều từ trái sang phải.
- GV cho HS ghi bài:
" Mỗi lực có một phương và chiều xác định. Các lực có thể có phương và chiều khác nhau."
Hoạt động 7:
- GV cho HS quan sát hình 6.7 trang 34 trong SGK.
+ Hãy nhận xét về tác dụng của búa lên đinh và cho biết phương, chiều của lực này?
- HS quan sát hình và trả lời câu hỏi
+ Búa tác dụng lực đẩy lên đinh. Lực đẩy này có phương thẳng đứng và chiều từ trên xuống dưới.
¤ Chuyển ý: Thế nào là hai lực cân bằng? Trong một số trường hợp, khi một vật chịu tác dụng của hai lực nhưng vật vẫn đứng yên? Tại sao lại như vậy?
- Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nội dung này trong phần tiếp theo
III. Hai lực cân bằng
Hoạt động 8:
- GV cho HS quan sát hình 6.8 trang 34 trong SGK
+ Nhận xét phương và chiều của lực do mỗi đội tác dụng lên dây?
+ Nếu hai đội kéo co mạnh ngang nhau, dây đứng yên hay chuyển động?
- HS quan sát hình và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 8
+ Hai đội cùng tác dụng lực kéo lên dây, hai lực kéo này cùng phương nhưng ngược chiều.
+ Khi hai đội kéo co mạnh ngang nhau, dây sẽ đứng yên. Ta nói, hai lực mà các đội kéo co tác dụng lên dây là hai lực cân bằng.
Rút ra kết luận:
- GV cho HS ghi bài:
+ Hai lực cân bằng là hai lực mạnh như nhau, có cùng phương nhưng ngược chiều, tác dụng vào cùng một vật trên cùng một đường thẳng.
+ Một vật đứng yên chiu tác dụng của hai lực cân bằng thì vật vẫn đứng yên.
¤ Kiến thức nâng cao
Thế giới quanh ta: Trò ảo thuật "Sợi chỉ vô hình"
- GV hướng dẫn HS thực hiện
+ Làm một khung hộp, trong khung có treo một vòng sắt bằng một sợi chỉ. Ở đáy khung, ta đặt và che kín đi một thỏi nam châm.
+ Lật ngược chiếc khung, ta có cảm giác như có một đoạn chỉ vô hình treo chiếc vòng vào mặt trên của khung, giữ chiếc vòng không bị rơi.
+ Sau khi lật ngược chiếc khung, các em đưa một chiếc kéo vào phía trên vòng sắt, chiếc vòng sẽ bị rơi xuống giống như sợi dây vô hình đã bị cắt đứt.
+ Trò ảo thuật lý thú vừa rồi dựa trên tác dụng của lực hút của thỏi nam châm.
¤ Em hãy luyện tập
+ HS hãy đọc và trả lời câu 4, câu 5.
¤ Dặn dò
- Học phần bài ghi
- Đọc và tìm hiểu trước bài mới là Chủ đề 7.