Mở đầu:
- GV cho HS quan sát clip trong trò chơi bida
+ Khi người chơi dùng cây gậy tác dụng lực đẩy lên quả bi thì quả bi đang đứng yên sẽ như thế nào?
- GV cho HS quan sát clip em bé nhảy nhún trên mặt nệm
+ Khi em bé nhảy trên mặt nệm thì mặt nệm sẽ bị biến đổi như thế nào?
- HS quan sát clip và trả lời các câu hỏi
¤ Đặt vấn đề:
- Lực tác dụng lên một vật có thể gây ra những sự thay đổi nào?
- Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm được câu trả lời.
CHỦ ĐỀ 7
TÌM HIỂU KẾT QUẢ TÁC DỤNG CỦA LỰC
¤ Chuyển ý:
- Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp những sự biến đổi chuyển động nào của các vật thể.
- Khi một vật chịu tác dụng của lực sẽ bị biến đổi chuyển động như thế nào?
- Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu về sự biến đổi chuyển động của vật khi chịu tác dụng lực.
I. Lực và sự biến đổi chuyển động của vật
1. Những sự biến đổi của chuyển động
Hoạt động 1:
- GV đặt câu hỏi:
+ Các em hãy nêu những sự biến đổi chuyển động của vật thể mà chúng ta thường gặp?
- HS trả lời câu hỏi:
Ta thường quan sát được sự biến đổi chuyển động của các vật thể như sau:
+ Vật đang đứng yên, bắt đầu chuyển động.
+ Vật đang chuyển động, bị dừng lại.
+ Vật chuyển động nhanh lên.
+ Vật chuyển động chậm lại.
+ Vật chuyển động theo hướng này, bỗng chuyển động theo hướng khác.
¤ Chuyển ý: Vậy khi một vật chịu tác dụng của lực sẽ bị biến đổi chuyển động như thế nào?
2. Lực và sự biến đổi chuyển động của vật
Hoạt động 2:
- GV cho HS xem clip mô tả hoạt động 2.
+ Khi cầu thủ sút vào quả bóng đang nằm yên, nêu nhận xét về tác động của cầu thủ và sự biến đổi chuyển động của quả bóng?
- HS quan sát clip và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 2
+ Cầu thủ tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang đứng yên, bắt đầu chuyển động.
Hoạt động 3:
- GV cho HS xem clip mô tả hoạt động 3
+ Khi thủ môn chụp lấy quả bóng đang bay vào khung thành, nêu nhận xét về tác động của thủ môn và sự biến đổi chuyển động của quả bóng?
- HS quan sát clip và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 3
+ Thủ môn tác dụng một lực lên quả bóng khiến cho quả bóng đang chuyển động, bị dừng lại.
Hoạt động 4:
- GV cho HS xem clip mô tả hoạt động 4
+ Khi quả bóng đang được chuyền ngang trước mặt khung thành, một cầu thủ nhảy lên dùng đầu đội bóng vào khung thành, nêu nhận xét về tác động của cầu thủ và sự biến đổi chuyển động của quả bóng?
- HS quan sát clip và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 4
+ Cầu thủ dùng đầu tác dụng lực lên quả bóng khiến cho quả bóng thay đổi hướng chuyển động.
Hoạt động 5:
- GV cho HS quan sát hình 7.5 trang 38 trong SGK
+ Nêu nhận xét về tác động của gió lên buồm và sự biến đổi chuyển động của thuyền?
- HS quan sát hình và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 5
+ Gió tác dụng lực lên cánh buồm khiến cho thuyền chuyển động nhanh lên.
Hoạt động 6:
- GV cho HS quan sát hình 7.6 trang 38 trong SGK
+ Khi vận động viên bung dù ra, nêu nhận xét về tác dụng của không khí lên dù và sự biến đổi chuyển động của vận động viên?
- HS quan sát hình và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 6
+ Không khí tác dụng lực cản lên dù khiến cho vận động viên chuyển động chậm lại.
¤ Chuyển ý: Ngoài tác dụng gây ra sự biến đổi chuyển động của vật, lực còn có thể gây ra tác dụng nào khác nơi vật chịu tác dụng lực?
II. Lực và sự biến dạng của vật.
1. Những sự biến dạng
Hoạt động 7:
- GV cho HS quan sát hình vẽ các ví dụ về sự biến dạng của vật
- GV cho HS quan sát clip em bé nhảy nhún trên mặt nệm
+ Sự biến dạng là sự thay đổi hình dạng của một vật.
+ Ví dụ: lò xo bị kéo dãn, mặt nệm bị lún khi có người ngồi lên.
¤ Chuyển ý: Vậy lực tác dụng vào một vật có thể gây ra sự thay đổi như thế nào đối với hình dạng của vật
2. Lực và sự biến dạng của vật
Hoạt động 8:
- GV cho HS xem clip mô tả các giai đoạn thực hiện của vận động viên trong môn nhảy sào khi nhảy qua xà cao như trong hoạt động 8.
+ Cho biết ở giai đoạn nào chiếc sào bị biến dạng? Lực do đâu tác dụng đã gây nên sự biến dạng của chiếc sào?
- HS quan sát clip và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 8
+ Sào bị biến dạng uốn cong ở các giai đoạn nhảy lên cao và chống sào và nhảy do lực tác dụng từ tay của vận động viên.
¤ Chuyển ý: Chúng ta vừa được biết khi lực tác dụng vào vật sẽ làm cho vật hoặc bị biến đổi chuyển động hoặc bị biến dạng. Vậy theo các em, có khi nào cả hai kết quả này xảy ra cùng một lúc hay không?
III. Lực tác dụng vào vật khiến vật vừa biến đổi chuyển động vừa biến dạng
Hoạt động 9:
- GV cho HS xem clip mô tả vận động viên nhảy cầu đang nhún người trên ván nhảy để lấy đà trước khi nhảy lên như trong hoạt động 9
+ Nêu nhận xét về tác dụng của vận động viên lên ván và kết quả của tác dụng đó?
- HS quan sát clip và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 9
+ Vận động viên đã tác dụng lực lên ván, khiến cho ván vừa bị biến dạng cong đi vừa chuyển động lên xuống.
- GV cho HS quan sát hình ảnh trong môn Tennis, khi quả bóng bay đến chạm vào mặt lưới của cây vợt
+ Nhận xét kết quả tác dụng của lực trong hình vẽ?
- HS quan sát hình vẽ và trả lời câu hỏi
+ Khi quả bóng bay đến chạm vào mặt lưới của vợt, mặt lưới sẽ bị biến dạng do tác dụng lực của quả bóng, quả bóng bị biến dạng đồng thời sẽ bị thay đổi hướng chuyển động ngay sau đó do tác dụng lực của mặt lưới.
Hoạt động 10:
Rút ra kết luận về tác dụng của lực
- GV cho HS ghi bài:
"Lực tác dụng lên một vật có thể làm biến đổi chuyển động của vật đó hoặc làm nó biến dạng. Hai kết quả này có thể cùng xảy ra."
¤ Chuyển ý: Ở bài trước chủ đề 6, chúng ta đã được học về phương, chiều của lực. Và bây giờ ta sẽ tìm hiểu cụ thể hơn về phương, chiều của lực do dây tác dụng lên một vật đứng yên.
IV. Lực do dây tác dụng lên một vật đứng yên
- GV sử dụng phần mềm GEOGEBRA để mô tả hoạt động 11. GV cho HS quan sát clip được mô tả qua phần mềm.
+ Nêu nhận xét về tác dụng của dây lên chiếc xe và kết quả của tác dụng này?
- HS quan sát clip và trả lời câu hỏi dựa vào Nhận xét của Hoạt động 11
+ Khi ta kéo sợi dây, dây căng ra và tác dụng lên chiếc xe một lực kéo, khiến cho chiếc xe đang đứng yên, bắt đầu chuyển động.
+ Phương và chiều của lực này cũng là phương và chiều chuyển động của chiếc xe.
- GV cho HS ghi bài
" Lực kéo của dây tác dụng lên một vật có phương nằm dọc theo sợi dây, có chiều từ vật đến đầu dây còn lại."
* Chú ý: Vì sợi dây tiếp xúc trực tiếp với xe nên lực kéo là do sợi dây tác dụng lên xe, tay không tác dụng lực kéo lên xe.
¤ Em hãy luyện tập
- HS đọc và trả lời câu 3, câu 4.
¤ Dặn dò
- Học phần bài ghi
- Đọc và tìm hiểu trước Chủ đề 8.