۩ Đặt vấn đề: Trong những sắt phế thải, để nhấc bổng những thanh sắt nặng nề ta thường dùng cần cẩu có gắn nam châm điện. Vậy nam châm điện là gì? Nó hoạt động dựa trên tác dụng nào của dòng điện?
- Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu vấn đề này.
Bài 23
TÁC DỤNG TỪ, TÁC DỤNG HÓA HỌC VÀ TÁC DỤNG SINH LÝ CỦA DÒNG ĐIỆN
۩Chuyển ý: Thế nào là những vật có từ tính?
I. Tác dụng từ
- GV giới thiệu một thanh nam châm vĩnh cửu.
+ Nguồn điện có hai cực âm, dương. Nam châm cũng có hai cực là gì?
+ Em hãy xác định cực của thanh nam châm trên.
+ Nam châm có khả năng đặc biệt gì?
- GV: Nam châm hút được sắt, nam châm khác nên ta nói nam châm có tác dụng từ.
- Các em hãy điền vào chỗ trống:
“Nam châm hút được ……, ………………… nên ta nói nam châm có ………………….”
- GV bố trí thí nghiệm:
- GV làm thí nghiệm kiểm chứng.
+ Em quan sát được gì?
- Nhờ dòng điện mà dây đồng có thể làm quay kim nam châm nên ta nói dòng điện có tác dụng từ.
- Vì đoạn dây đồng thẳng có lực hút rất yếu nên ta phải tạo ra những vật dẫn có lực hút mạnh hơn để phục vụ trong cuộc sống.
- Ta tăng lực hút của dòng điện bằng cách quấn nó thành thành vòng tròn trên một thanh sắt. Ta gọi dụng cụ này là nam châm điện.
- Bây giờ ta sẽ khảo sát từ dụng từ của dòng điện thông qua nam châm điện.
+ Các em hãy lắp mạch điện theo sơ đồ hình 21.4
- GV đi kiểm tra và sửa chữa.
+ Các em đóng khóa K và đưa đinh sắt lại gần nam châm điện và nêu hiện tượng.
+ Mở khóa K, để nam châm điện song song với kim nam châm, đóng khóa và nêu hiện tượng.
- Các em hãy điền vào chỗ trống:
“Dòng điện hút được ……… làm quay ………………… nên nó có …………………….”
۩Chuyển ý: Thầy có một chiếc nhẫn bằng bạc, nhưng thầy muốn phủ một lớp vàng lên nó thì phải làm thế nào?
- Ta có thể mạ kim loại lên vật thông qua tác dụng hóa học của dòng điện.
II. Tác dụng hóa học
- Thầy có một ít vụn đồng, thầy thả nó vào dung dịch acid.
+ Nếu bây giờ thầy muốn lấy ngược đồng ra khỏi dung dịch thì phải làm cách nào?
- Ta sẽ dùng một dụng cụ gọi là bình điện phân để tách đồng ra khỏi dung dịch.
+ Các em hãy cho biết cấu tạo bình điện phân?
+ Các em hãy lắp mạch điện theo sơ đồ hình 23.3.
- GV đi kiểm tra và sửa chữa.
+ Ta lắp bóng đèn vào mạch để làm gì?
- Các em hãy đổ dung dịch đồng sunfat vào bình điện phân. Đóng khóa K và từ từ quan sát hiện tượng.
+ Có hiện tượng gì xảy ra?
+ Thỏi than đó nối với cực nào? Lớp màu vàng đỏ đó là gì?
- Như vậy dòng điện đi qua dung dịch muối đồng làm cho thỏi than nối với cực âm được phủ một lớp đồng, ta nói dòng điện có tác dụng hóa học.
- Các em hãy điền vào chỗ trống:
“Khi cho dòng điện đi qua dung dịch …………… thì nó tách……….. ra khỏi dung dịch, tạo thành lớp đồng bám trên thỏi than nối với ………….. Nên dòng điện có ……………………”.
+ Hãy trình bày cách mạ vàng một chiếc huy chương?
- Dòng điện không chỉ điện phân được dung dịch muối mà còn có tác dụng với các dung dịch acid, base… Nó có rất nhiều ứng dụng như mạ điện, sản xuất thuốc tẩy, nấu chảy kim loại…
- Các em hãy điền vào chỗ trống:
“Dòng điện có tác dụng ……………… khi đi qua dung dịch ………, …………, ………….
Chuyển ý: Dòng điện có thể tác dụng lên cơ thể chúng ta không?
III. Tác dụng sinh lý
- GV quay máy phát tĩnh điện Wimshurst.
- Các em hãy điền vào chỗ trống:
“ Dòng điện có tác dụng ………… khi đi qua cơ thể …………và …………….”
=> HS điền vào chỗ trống và ghi nhận vào tập.
+ Dòng điện có thể đi qua cơ thể ta. Như vậy cơ thể người là chất dẫn điện hay cách điện?
=> Dạ cơ thể người là chất dẫn điện.
+ Nhiều người lợi dụng tác dụng sinh lý của dòng điện để đánh bắt cá bằng điện. Điều này là đúng hay sai? Vì sao?
=> Điều này là sai. Vì như vậy sẽ tận diệt thủy sinh và gây nguy hiểm cho người sử dụng.
IV. Vận dụng
+ Các em hãy đọc và trả lời câu C7, C8.
۩ Dặn dò:
- Học phần bài ghi.
- Đọc phần Có thể em chưa biết.