CHƯƠNG II: XÃ HỘI VIỆT NAM TỪ NĂM 1897 ĐẾN NĂM 1918
BÀI 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Thực dân Pháp thành lập Liên bang Đông Dương gồm 3 nước Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia do viên Toàn quyền Pháp đứng đầu.
- Việt Nam bị chia làm 3 xứ: Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ.
=> Thực dân Pháp thực hiện chính sách “Chia để trị”.
2. Chính sách kinh tế
a/- Nông nghiệp
b/- Công nghiệp
Đẩy mạnh việc khai mỏ và sản xuất, chế biến.
c/- Giao thông vận tải
Chú trọng xây dựng hệ thống giao thông vận tải.
d/- Thương nghiệp
Độc chiếm thị trường Việt Nam.
e/ Tài chính
Tăng thuế cũ, lập nhiều thuế mới.
3. Chính sách văn hóa - giáo dục
- Vẫn duy trì chế độ giáo dục thời phong kiến.
- Về sau, tiến hành cải cách giáo dục theo chương trình giáo dục Pháp.
II . NHỮNG CHUYỂN BIẾN CỦA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
1/ Các vùng nông thôn
a/ Địa chủ phong kiến
- Giai cấp địa chủ phong kiến làm tay sai cho Pháp ngày càng đông.
- Được thực dân Pháp dung dưỡng.
=> tăng cường, áp bức bóc lột nhân dân.
b/ Giai cấp nông dân
- Nhân dân ngày càng bị bần cùng hóa, cơ cực trăm bề.
=> Sẵn sàng đấu tranh để được tự do, no ấm.
2/ Đô thị phát triển, xuất hiện giai cấp và tầng lớp mới
a/ Đô thị
Ra đời và phát triển ngày càng nhiều.
b/ Giai cấp, tầng lớp mới
-Tư sản
Bị tư bản Pháp chèn ép, thế lực yếu ớt.
-Tiểu tư sản
Có học thức, có ý thức đấu tranh.
=> Tích cực tham gia đấu tranh cứu nước.
-Công nhân.
Bị thực dân, phong kiến, tư sản, bóc lột.
=> Có tinh thần đấu tranh quyết kiệt, mạnh mẽ và kiên quyết nhất.
3/ Xu hướng mới trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc
- Tư tưởng dân chủ tư sản Phương Tây vào Việt Nam.
- Nước Nhật giàu mạnh.
=> Những nhà yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX đón nhận những luồng tư tưởng mới và xác định con đường cứu nước mới (dân chủ tư sản).
CÂU HỎI THẢO LUẬN.
- Theo em, chính sách văn hóa, giáo dục của Pháp có phải để “khai hoang văn minh” cho người Việt Nam hay không? Vì sao?
Trả lời:
- Không đúng. Đường lối của Pháp hạn chế phát triển giáo dục ở thuộc địa, Pháp duy trì nền giáo dục Hán học, lợi dụng hệ tư tưởng phong kiến và tri thức cựu học để phục vụ chế độ mới.
- Số trường học chỉ được mở một cách dè dặt, số trẻ được đến trường rất ít, càng ở các lớp cao, số học sinh càng giảm dần.
- Ý đồ của Pháp là:
+ Thông qua giáo dục nô dịch, thực dân Pháp muốn tạo một lớp người chỉ biết phục tùng.
+ Triệt để sử dụng phong kiến Nam triểu, dùng người Việt trị người Việt.
+ Kìm hãm nhân dân ta trong vòng ngu dốt để dễ bề cai trị.