+ Cấu trúc hóa học:
- Là hợp chất hữu cơ gồm 4 nguyên tố cơ bản: C,H,O,N và một số nguyên tố khác (như S, P )
- Thuộc loại đại phân tử, khối lượng và kích thước lớn (có thể dài tới 0,1 μm ; khối lượng tới 1,5triệu đvc)
- Thuộc loại đa phân tử gồm các đơn phân là các axit amin, có hơn 20 loại axit amin khác nhau.
I/ Cấu trúc không gian:
- Cấu trúc bậc 1: các axit amin liên kết với nhau thành chuỗi bằng các liên kết peptit.
- Cấu trúc bậc 2: là những vòng xoắn lò xo đều đặn, ở dạng sợi còn bện lại kiểu dây thừng chịu lực khỏe hơn.
- Cấu trúc bậc 3: là hình dạng của prôtêin trong không gian 3 chiều do cấu trúc bậc 2 cuộn xoắn kiểu đặc trưng cho từng loại prôtêin , tạo khối hình cầu.
- Cấu trúc bậc 4: gồm 2 hay nhiều chuỗi axit amin cùng loại hay khác loại kết hợp với nhau.
Ví dụ: Phân tử Hêmôglôbin gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi bêta, mỗi chuỗi chứa một nhân hem vàmột nguyên tử Fe.
b. Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin:
- Do trình tự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại axit amin đã tạo nên tính đa dạng của prôtêin.
- Prôtêin đặc trưng không chỉ ở số lượng, thành phần, trình tự sắp xếp của các axit amin, bởi số chuỗi axit amin, mà còn đặc trưng bởi kiểu cấu trúc không gian của các loại prôtêin để thực hiện các chức năng sinh học của nó.
II/ prôtêin có nhiều chức năng quan trọng:
- Là thành phần cấu tạo nên chất nguyên sinh, xây dựng các bào quan và màng sinh chất,…cấu trúc đa dạng của prôtêin qui định mọi đặc điểm hình thái, giải phẫu của cơ thể.
- Tạo nên các enzim xúc tác các phản ứng sinh hóa. Hiện đã biết có khoảng 3500 loại enzim, mỗi loại tham gia một phản ứng nhất định.
- Tạo nên các hoocmôn có vai trò điều hòa trao đổi chất trong tế bào, cơ thể.
- Hình thành các kháng thể bảo vệ cơ thể.
-Tham gia chức năng vận động của tế bào và cơ thể.
- Phân giải prôtêin tạo năng lượng cung cấp cho các hoạt dđộng sống của tế bào và cơ thể.
Vậy, prôtêin đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, qui định ra tính trạng của cơ thể.