Bài 11: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG (1075- 1077)
I. GIAI ĐOẠN THỨ I (1075)
1/Nhà Tống âm mưu xâm lược nước ta
-Thế kỉ XI, nhà Tống gặp phải khó khăn về kinh tế, chính trị.
-Xâm lược Đại Việt để giải quyết tình hình khó khăn trong nước.
+ Nhà Tống xúi giục vua Chăm-pa đánh Đại Việt.
+ Ngăn cản việc trao đổi buôn bán giữa 2 nước.
+ Dụ dỗ các tù trưởng dân tộc.
2/Nhà Lý chủ động tiến công để phòng vệ
a. Nhà Lý chuẩn bị:
-Nhà Lý chủ động tiến hành các biện pháp chuẩn bị đối phó.
+ Cử Lý Thường Kiệt làm tổng chỉ huy, tổ chức kháng chiến.
+ Chủ động đánh tan ý đồ tiến công phối hợp với Chăm pa của nhà Tống.
+ Chủ trương của nhà Lý: tấn công trước để phòng vệ.
b. Diễn biến:
- Tháng 10/1075, Lý Thường Kiệt và Tôn Đản chỉ huy 10 vạn quân, chia làm 2 đạo tấn công vào đất Tống.
+Mục tiêu: kho lương thành Ung Châu.
+Đường bộ do Thân Cảnh Phúc, Tôn Đản chỉ huy quân dân miền núi.
+ Lý Thường Kiệt chỉ huy quân thuỷ đổ bộ vào châu Liêm, châu Khâm.
+ Lý Thường Kiệt đã cho treo bảng nói rõ mục đích cuộc tiến công tự vệ của mình.
- Sau 42 ngày đêm quân ta đã làm chủ thành Ung châu (Quảng Tây) và nhanh chóng rút quân về nước.
c. Ý nghĩa:
- Làm thay đổi kế hoạch và làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược của nhà Tống vào nước ta.
- Tiến công để tự vệ chứ không phải là xâm lược. Thắng lợi này là đòn phủ đầu, làm cho quân Tống hoang mang, bị động.
II.GIAI ĐOẠN THỨ HAI (1076 - 1077)
1/. Kháng chiến bùng nổ
a. Nhà Lý chuẩn bị
-Nhà Lý ra lệnh cho các địa phương ráo riết chuẩn bị bố phòng ở những nơi hiểm yếu gần biên giới Việt -Tống.
- Xây dựng phòng tuyến Như Nguyệt (sông Cầu) làm nơi đối phó với quân Tống.
b. Diễn biến
- Cuối năm 1076, 10 vạn quân Tống, 1 vạn ngựa, 20 vạn dân phu do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy kéo vào nước ta; 1 đạo quân do Hoà Mâu theo đường biển tiếp ứng.
- Tháng 01/1077, quân Tống vượt ải Nam Quan qua Lạng Sơn tiến vào nước ta, nhà Lý đánh nhiều trận nhỏ để cản bước tiến của giặc.
- Lý Kế Nguyên đã mai phục và đánh 10 trận liên tiếp ngăn bước tiến đạo quân thủy của giặc.
c. Kết quả: Quân Tống đóng quân ở bờ Bắc sông Cầu (phòng tuyến Như Nguyệt) không lọt vào sâu được.
2/ Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt
a. Diễn biến:
- Quách Quỳ cho quân vượt sông đánh phòng tuyến của ta 2 lần, nhưng đều bị quân ta phản công quyết liệt làm chúng không tiến vào được.
- Cuối Xuân 1077, Lý Thường Kiệt cho quân vượt sông bất ngờ đánh vào đồn giặc.
b. Kết quả:
+Quân giặc “mười phần thì chết đến năm sáu phần”.
+Quách Qùy chấp nhận giảng hòa và rút quân về nước.
c.Nguyên nhân thắng lợi -ý nghĩa:
+ Sự ủng hộ, tinh thần đoàn kết của quân dân ta.
+ Tài chỉ huy của Lý Thường Kiệt và bộ chỉ huy kháng chiến.
+ Là trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
+ Củng cố nền độc lập tự chủ của dân tộc.
+ Đập tan mộng xâm lược Đại Việt của nhà Tống.